Managementboek van het jaar 2022: de shortlist

WAAROM VROUWEN MINDER VERDIENEN – SOPHIE VAN GOOL

‘Vanaf de allereerste zin wordt de lezer het boek ingezogen’, stelt de jury. ‘Er is geen ontsnappen aan wanneer je begint met lezen. En dat duurt tot de laatste pagina.’

In het boek van Sophie van Gool staan twee vragen centraal en dat zien we terug in titel en ondertitel: Waarom vrouwen minder verdienen – En wat we eraan kunnen doen. Een onderwerp dat niet bij voorbaat garant staat voor een goed boek dat lekker leest. En dat maakt het zo knap wat Van Gool voor elkaar krijgt. Ze neemt je mee door historie en heden om je af te leveren bij de toekomst.

‘Vanaf de allereerste zin wordt de lezer het boek ingezogen’

Van Gool legt aan de hand bekende en minder bekende modellen en denkers uit hoe de huidige situatie is ontstaan. Neem de Wet van Sullerot, vernoemd naar een Franse feminist en socioloog. Evelyn Sullerot stelde dat zodra er meer vrouwen in een bepaalde sector gaan werken, het aanzien en het salaris van de sector als geheel dalen. Economen die dit onderzochten, bevestigden dit. Helaas.

Van Gool stelt dat er geen simpele oplossingen zijn en dat elke organisatie maatwerk nodig heeft om een inclusieve organisatie te worden. Al met al een boek waarover we als jury heel enthousiast zijn. Het boek zit goed in elkaar en eindigt met een sterke punch. Wanneer je namelijk als lezer in het voorlaatste hoofdstuk (23) bent aanbeland bij een beslisboom lijkt het nog heel speels. Maar als je vervolgens een test doet (‘met welk type heb ik te maken?’) dan komt het boek nog harder binnen. En dan begrijp je titel en ondertitel.

DE INCLUSIEMARATHON – KAUTHAR BOUCHALLIKHT, ZOË PAPAIKONOMOU

Wanneer een boek besproken wordt in de jury dan pakken de juryleden steevast hun leesnotities erbij. De typeringen die bij dit boek voorbijkwamen: ‘helder uitgelegd’, ‘verfrissend’ en ‘de interviews verrijken het boek echt’. Auteurs Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou slagen er volgens de jury in om de lezer goed uit te leggen wat diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid op de werkvloer betekenen. Waarom dat belangrijk is en ook hoe je de eerste stap zet. Laten we citeren om je een voorproefje te geven: ‘Heel platgeslagen kunnen we stellen:

• Diversiteit gaat over onderlinge verschillen
• Inclusie gaat over wat je met die verschillen doet
• Gelijkwaardigheid gaat over de (machts-)verschillen binnen verschil.’

Niet het typische managementboek zou je wellicht denken. Wat dit boek verder kenmerkt is de heldere structuur. Zowel de manager, diversiteitsprofessional, als medewerker krijgen advies op maat aangeboden. Advies dat steevast als volgt is geordend:

• hoe je begint
• vervolgens: hoe je opbouwt
• hoe je volhoudt

Niet het typische managementboek zou je wellicht denken.

We vonden dit een heldere en krachtige structuur. Krachtig, omdat het belangrijk is om de eerste stap te kunnen zetten. En dat zijn we gewend van goede managementboeken, toch?

Al met al is dit een boek dat we elke manager en leider aanraden om te lezen en te bespreken met je naaste collega’s. Met name omdat het boek helpt om grip te krijgen op containerbegrippen en helder te krijgen wat voor actie je als lezer – we denken aan managers, bestuurders, ondernemers – kunt ondernemen.

HET JUISTE DOEN ALS NIEMAND KIJKT – FRANK PETERS

De titel suggereert een verhandeling waarin ethiek, integriteit en leiderschap onder de loep worden genomen. Thema’s die heel actueel blijven. Pas bij de tweede blik, het teruglezen van de leesnotities in het boek, valt ons als jury op dat reputatie-expert Frank Peters een boek over reputatiemanagement heeft geschreven. ‘Louter voldoen aan gemaakte afspraken en wet- en regelgeving is al lang niet meer voldoende. Alles draait om het voldoen aan de verwachtingen en waarden en normen van interne en externe stakeholders. Om hieraan tegemoet te komen, zijn ethisch en integer gedrag van de organisatie nodig. Integriteit is de heilige graal van leiderschap en cruciaal bij het opbouwen en behouden van een sterke reputatie. Daarbij geldt tegenwoordig: vertrouwen komt te voet en gaat per Twitter’, zo schrijft Peters gevat.

Een andere passage die blijft hangen is: ‘Feit is […. ] dat ratio lang niet meer altijd doorslaggevend is in deze wereld die gedomineerd wordt door emoties.’

Wat het mooi vormgegeven boek volgens de enthousiaste jury naar een hoger niveau brengt, zijn de intermezzo’s tussen de hoofdstukken. Vakkundig verweeft Peters bijdragen van filosofen en wetenschappers René ten Bos, Menno de Bree, Remko van Broekhoven, Rob van Es, Leonie Heres, Ivana Ivković, Muel Kaptein, Minke Tromp, Ruud Veltenaar en André Wierdsma.

“Vertrouwen komt te voet en gaat per Twitter”

Overigens leggen de genoemde filosofen en wetenschapper haarfijn een link met de praktijk. Een praktijk waarin “be good” & “show it” hand in hand gaan. Het juiste doen als niemand kijkt is dus een geschikte omschrijving van reputatiemanagement anno 2022.

ONDER COMMISSARISSEN – MARILIEKE ENGBERS

In dit spannende verhaal over een fictieve raad van commissarissen staat de olifant in de bestuurskamers centraal. Die olifant is het gebrek aan aandacht voor emoties en irrationaliteit, die zorgen voor een schijncohesieklimaat. Het ongezegde blijft lang verborgen tot het zich uit in onderlinge conflicten, vaak op het moment dat het erop aankomt en je het juist niet kunt gebruiken. Gebrekkige besluitvorming is het gevolg, en steeds vaker een bedrijfsschandaal. De auteur benoemt hiermee een van de belangrijkste factoren waarom het misgaat met het toezicht. Uiteindelijk zijn het de klanten en het publiek die hiervan de prijs betalen. Daarom heeft dit boek een grote maatschappelijke relevantie.

Het boek heeft een solide fundament. Engbers vertaalt haar wetenschappelijke onderzoek onder 250 commissarissen en 25 RvC’s naar voor iedere commissaris, manager en teamlid herkenbare dagelijkse situaties. De bekende theorieën van Argyris (double loop learning) en Belbin (teamrollen) spelen op de achtergrond een rol in deze zeer praktische en toegankelijke parabel. Verbazing, verwarring en afschuw maken zich meester van de lezer. Komt dit ook in mijn raad of managementteam voor, is de vraag die regelmatig opkomt. Daarmee houdt auteur ons een spiegel voor van ons eigen gedrag.

Engbers verpakt haar eigentijdse boodschap in een ware pageturner. Je wordt meegezogen in de dynamiek tussen de jonge, nieuwe commissaris, die nieuwsgierig en open minded alle vragen stelt en de ervaren voorzitter, die gedreven wordt door status en het vermijden van conflicten. Hoe de andere teamleden reageren op de ogenschijnlijke mismatch van persoonlijkheden is exemplarisch voor de dynamiek die iedereen herkent uit het dagelijkse leven.

“Eigentijdse boodschap in een ware pageturner”

Daarmee heeft zij een boek geschreven dat een bredere toepassing verdient dan alleen ‘voor commissarissen’. Iedere medewerker die geïnteresseerd is in teamdynamiek en de rol van emoties en het ongezegde kan volgens de jury vandaag nog aan de slag met dit boek.

HET AGRESSIEPARADIJS – CAROLINE KOETSENRUIJTER

In Het agressieparadijs met als subtitel ‘Wat we moeten doen om de verhuftering in Nederland te stoppen’ confronteert Caroline Koetsenruijter de lezer er op indringende wijze mee hoe wij als Nederlandse samenleving over agressie denken. Agressie werkt, en je blijkt er in Nederland helaas een heel eind mee te kunnen komen. Nederland is binnen de EU zelfs koploper in intimidatie, agressie, geweld en bedreiging. Werkenden in de zorg, in het onderwijs, bij de overheid en op allerlei andere plekken, krijgen drie miljoen keer per jaar te maken met agressie-incidenten. Als daders merken dat ze wegkomen met hun agressieve gedrag en dat dreigen loont, doen ze het daarna weer.

De sleutel tot de oplossing van het agressieprobleem is het ‘agressie-verdienmodel’ onderuithalen, stelt Koetsenruijter. Qua agressie en intimidatie is er in Nederland sprake van een achtergestelde positie van werkenden. Werkgevers nemen werknemers vaak niet in bescherming als er grensoverschrijdend agressief en intimiderend gedrag plaatsvindt op de werkvloer.

In haar boek komt Koetsenruijter met 20 oplossingen om een veilige werkplek te creëren. Daarnaast doet Koetsenruijter activistisch een oproep aan degenen die ooit direct of indirect met agressie op het werk te maken heeft gehad dit te melden via de hashtagcampagne: #stopagressie! Dit boek is zonder meer een eye-opener voor professionals en geïnteresseerden die een gezonde manier van leven en werken nastreven. Een thema dat niet alleen maatschappelijk relevant is maar ook binnen organisaties aandacht verdient.

OP NAAR DE WINNAAR

Op 21 april maakt de jury tijdens het Managementboekengala in de Rode Hoed bekend welk boek de Managementboek van het Jaar 2022 wordt.