High-performance coaching: interview met Professor Damian Hughes
Professor Damian Hughes over high-performance coaching
“DE COACH HEEFT NIET LANGER ALLE ANTWOORDEN PARAAT”
Er zijn weinig mensen die openlijk verklaren dat de coronacrisis goed heeft gebracht voor hen. Maar Damian Hughes draait er niet omheen. “Ik had het veel te druk en het leven kwam voor mij precies op tijd tot stilstand door de coronacrisis. Ik heb mijn rust kunnen pakken en heb mezelf weer opgeladen.” Een openhartig gesprek met een gedreven man die het liefst op de achtergrond meewerkt aan het ontwikkelen van een high performance cultuur. Hij doet dat zowel bij sportteams (rugby, voetbal) als binnen organisaties en schreef meerdere boeken.
Wat is voor jou de essentie van coaching?
“Iemand helpen om beter te presteren. Dat is naar mijn mening van toepassing op iedereen die iets wil. Het gaat dus niet per sé over mensen of teams van wereldklasse of eliteteams. Ik help mensen begrijpen waarom ze doen wat ze doen. En vervolgens om stappen te zetten naar waar ze willen staan. Heel simpel dus. Ik weet niet meer wie het zei, maar als je het samenvat dan gaat het om “Comforting the troubled, and troubling the comfortable”.
Hoe maak jij het verschil met je coaching?
Damian Hughes – High-performance coaching
“Ik help zowel leiders in organisaties als sportcoaches. Om bij die laatste groep te beginnen. Daar ben ik altijd de coach van de coach. Doordat ik zelf niet op hoog niveau heb gespeeld bij voetbal en rugby, zullen spelers van mij niet altijd alles aannemen. Logisch want ik ben helemaal geen kenner. Maar ik kan een coach heel goed helpen om meer uit een team te halen. Dat begint met de manier waarop hij zijn team toespreekt maar ook de manier waarop hij onder druk interventies durft toe te passen.
Mijn rol is dus altijd een dienende, ik heb geen last van mijn ego. Ik wil iemand zijn die energie toevoegt en omgekeerd ook energie krijgen van een samenwerking.
Mijn rol is per definitie ook tijdelijk. Ik kan prima op de achtergrond werken maar als ik merk dat er geen energie meer is en mijn adviezen genegeerd worden dan ben ik weg. Soms heb je je bestemming of houdbaarheidsdatum bereikt. En dan moet je plaatsmaken voor de volgende.
In de oudheid maakten de Romeinse keizers gebruik van ‘reminders’, zogenaamde ‘memento mori’, letterlijk vertaald als ‘bedenk dat je sterfelijk bent’. Je hebt dus mensen nodig die je scherp houden. Die rol heb ik vaak tegenover coaches. Het zorgt ervoor zodat ze zichzelf niet te belangrijk vinden en ook dat ze niet teveel opgaan in de hitte van het moment. In 95% van de gevallen ben je niet nodig maar soms moet je in actie komen.”
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in coaching volgens jou?
“Het gaat tegenwoordig veel meer om de persoon. Meer maatwerk, minder eenrichtingverkeer en minder om het resultaat of de taak die ze uitvoeren. “Command and control” werkt niet meer. Vroeger had je veel coaches die alle antwoorden dachten te weten. Nu gaat het er veel meer om dat je als coach de juiste vragen stelt.
“Coaching gaat tegenwoordig veel meer om vragen stellen dan antwoorden geven”
Verder is het nog belangrijker geworden om je echt in te leven in de mensen die je coacht, zeker als het een jongere generatie betreft. Vorig jaar was ik met een rugbyteam naar een toernooi in Argentinië. Toen was ik helemaal verbaasd dat de selectie samen online naar een televisieprogramma keek. Dat was Love Island, daar zou ik zelf nooit naar kijken dus ik vond er van alles van. Tot ik even rustig nadacht en besefte dat deze generatie samen naar schermen kijkt. Vroeger keken we naar televisieschermen, nu kijken ze naar computerschermen. Die knop moest ik even omzetten.
Dat deed me denken aan een uitspraak van Jeff Bezos, oprichter van Amazon. Hij zei “Kijk vooral naar wat er NIET verandert de komende tien jaar. Dat maakt het veel makkelijker om een beeld te krijgen en te voelen van de toekomst. In een team zal altijd behoefte zijn om dingen samen te doen en te socializen. Dus als dit team samen een programma wil kijken, dan is dat natuurlijk prima voor mij. ”
“Kijk ook eens wat er niet verandert, dat maakt het simpeler om de toekomst te zien”
Welke rol speelt energie binnen coaching?
“Veel van de topcoaches waar ik mee gewerkt heb, of die ik geïnterviewd heb voor mijn boeken of mijn podcast “The High Performance podcast” gebruiken de term energie vaak. De Argentijnse coach Mauricio Pochettino kijkt elke dag met welke energie zijn spelers aan komen, zo vertelde hij me. Hij wil weten welke spelers energie brengen en welke spelers energie kosten. Ook bij de Royal Navy is dit gebruikelijk.
Zelf let ik erop dat mensen zich bewust zijn van hun energie. We doen immers 95% op de autopilot. Maar als je topprestaties wil leveren dan moet je wel uit je comfortzone komen. Bij rugbyclub Warrington heb ik mooie tijden meegemaakt. Daar maakten we energie los door spelers vertrouwen te geven en te stimuleren om risico’s te nemen. We speelden om te winnen en niet om niet te verliezen. Dat betekent dat je als coachingstaf ook consequent moet zijn als een team uitgeschakeld wordt door een persoonlijke fout. De eerste finale verloren we, nota bene door een persoonlijke fout van een speler die een risico nam. Maar een jaar later wonnen we.”
“Pochettino kijkt elke dag wie energie brengt in het team”
Wat is voor jou de essentie van high-performance coaching?
Damian Hughes met de Calcutta Cup (2019)
“De essentie is nog steeds hetzelfde maar de nadruk komt veel meer op de prestatie te liggen. Mensen worden dan echt verwacht om prestaties neer te zetten en vooral om resultaten of doelstellingen te halen. En anders wordt er afscheid genomen van ze.
Als coach ben je dan vooral bezig om naast ontwikkeling vooral ook resultaten te leveren.
Een mooi voorbeeld is een techniek van de Portugese succescoach Jose Mourinho. Hij noemt het ‘Guided Discovery’. Bij deze aanpak draait het erom dat spelers zelf ontdekken waar verbetering mogelijk is. En waar kansen liggen. De rol van de coach is het stellen van vragen en oefenvormen waardoor spelers zelf gaan nadenken. Als coach zorg je dan voor een omgeving waarin spelers zich kunnen en willen ontwikkelen.
Belangrijk is om die vragen op een goede manier te framen. Wanneer Mourinho vragen stelt aan zijn spelers, dan hoopt hij ook dat ze ontdekken waar kansen liggen om te winnen van een tegenstander. Zo ontdekte hij met zijn spelers bij Manchester United hoe ze Ajax konden bestrijden. Het was een draak van een wedstrijd maar met die ene ingeving, de ‘lange bal’ op Fellaini, was de Europa League binnen.
“Samen ontdekken waar kansen liggen”
Mourinho stond onder druk en was vooral bezig met het bedenken van manieren op te winnen en hij wist dat de kans op succes groter zou zijn wanneer zijn spelers hier actief bij betrokken zouden worden. Zodat het ook hun visie zou worden. Vervolgens trainde hij heel gericht op die gezamenlijke ontdekking. In dit geval gingen versneld leren en presteren hand in hand. Maar het spel was niet om aan te zien dus bij verlies was hij de gebeten hond geweest.”
Hoe ontwikkel je een winnende cultuur?
“Door continu te kijken of het gedrag in de praktijk overeenkomt met wat is afgesproken. Laat ik daarover vertellen uit eigen ervaring en over FC Barcelona, waarover ik een boek schreef. Mijn vader was vroeger bokscoach en zelf ben ik beland in de coachingstaf van voetbalteams en rugbyteams.
Damian Hughes – Calcutta Cup team – 2019
Zoals ik al zei werk ik vooral met de coaches. Ik bespreek met hen hoe ze hun boodschap overbrengen aan de spelers. Ik probeer samen te ontdekken welk gedrag nodig is om succesvol te zijn en ik ben hun klankbord. Soms kom ik met een kleine interventie waardoor een coach zijn team kan raken.
Begin 2019 was er een spectaculaire rugbywedstrijd Engeland – Schotland. Bij rust stonden we, ik maakte deel uit van het begeleidingsteam van Schotland, dik achter. Ik meen met 31-0. De coach was woedend toen hij de kleedkamer in kwam met de rust. Ik heb toen gezegd. Pak vijf minuten en kom tot jezelf. Toon voorbeeldgedrag en benadruk waar de kansen liggen. Die wedstrijd eindigde in een historische 38-38.
De coach, Gregor Townsend, wist echt wel wat hij moest zeggen maar hij had even die wake up call nodig om weer zichzelf te zijn. Dat kan alleen als je elkaar vertrouwt natuurlijk.
Een coach die altijd zelfvertrouwen en de wil om te winnen uitstraalde was Alex Ferguson van Manchester United. Hij zei altijd tegen zijn spelers “Manchester United verliest nooit. Soms komen we tijd tekort maar we verliezen nooit.
Tot slot maak ik graag het onderscheid tussen cultuurarchitecten en cultuurkillers. Dat onderscheid komt van de Noorse sportpsycholoog Willi Railo die in 2010 overleed. Cultuurarchitecten zijn de leiders van binnenuit, gericht op wat er moet gebeuren en die met hun gedrag leven waar de organisatiecultuur voor staat. Cultuurkillers daarentegen herken je aan het ondermijnen van de cultuur en de negativiteit die ze brengen. Je hebt cultuurarchitecten nodig om te zorgen dat cultuurkillers goed kunnen meedraaien in een team.”
Je hebt in je meest recente boek de cultuur van FC Barcelona ontleed. Wat is de essentie van die winnende cultuur?
“Bij FC Barcelona ontdekte ik dat het om vijf elementen ging. Het geheel zorgde voor een winnende cultuur. Samen vormen ze het acroniem BARCA.
Big picture
Het motto van FC Barcelona is niet voor niets ‘mès que un club’ (meer dan een club). FC Barcelona vertegenwoordigt een volk en een manier van leven. Dankzij Johan Cruijff, eerst als speler en later als coach, werden de Catalanen een powerhouse in het internationale voetbal. Het begon dus met iemand die er echt in geloofde dat het anders kon, die anderen meekreeg, onderweg liet zien welke voortgang er werd geboekt en zelfs een eigen stijl ontwikkelde die geliefd werd over de hele wereld.
Arc of Change
Verandering gaat met vallen en opstaan. Bij Barcelona draait alles om commitment. Allereerst aan het team en vervolgens aan de ambitie om elke dag beter te worden. Een coach heeft meerdere tools tot zijn beschikking om zijn spelers te raken: speeches, rituelen en verhalen.
Repetition
De kracht zit hem in de herhaling. Door ‘deliberate practice’ (heel gericht oefenen) word je beter. Als coach heb je veel aandacht voor rituelen, patronen en simpele regels (zoals ‘Bij balverlies willen we de bal binnen vijf seconden we hebben’). En voor het meten en bespreken van de progressie want feedback is cruciaal. Liefst zo snel mogelijk en zo persoonlijk mogelijk.
Cultural architects
Hier kijk je naar talent, houding en gedrag. Met name voorbeeldgedrag zorgt ervoor dat iedereen meedoet en er veel positieve energie is. Je moet echter ook kijken wie de cultuur in gevaar brengen, de zogenaamde cultuurarchitecten, waar ik al over sprak. Daar moet je actie op ondernemen. Het is geen toeval dat Zlatan bij Barcelona weer snel weg was.
Authentic leadership
Leiderschap bestaat niet alleen uit de kenmerkende ‘grootse’ taken van een leider, zoals het ontwikkelen van een visie, het nemen van beslissingen en het inspireren van mensen. Bij Barcelona ging het vooral ook om voorbeeldgedrag: bescheidenheid, hard werken en ‘team first’. De leiding van de club maakte destijds een gewaagde keuze voor een jonge onervaren trainer in plaats van een grote naam. Pep Guardiola, een oud-speler en vertrouweling van coach Cruijff, bleek als coach een schot in de roos en bracht de club terug naar de top. Hij wist precies waar de club voor stond en bleek een natuurlijk leider.”
Welke fouten kunnen leiders beter vermijden?
“Ik lees de laatste tijd veel over het ontwikkelen van veerkracht, zodat mensen beter kunnen omgaan met energievreters binnen een organisatie. Dat vind ik onzin. Je moet problemen bij de wortel aanpakken en geen symptomen bestrijden.
Zorg er allereerst voor dat er geen negativiteit is. Dat doe je door mensen die de sfeer verpesten hard aan te pakken. Desnoods zelfs weg te sturen, net zoals sportcoaches dat doen wanneer de cultuur en daarmee de basis voor hun topprestaties in gevaar komt. Bij FC Barcelona werd bijvoorbeeld gekeken hoe bankzitters reageerden op een goal. Daaruit maakten ze op of iemand echt een teamspeler was of er vooral voor zichzelf zat.”
Tot slot, wat is de belangrijkste les uit je nieuwe podcast-serie over high-performance?
“Dat zijn twee dingen. Allereerst dat atleten en teams aan de top een hoge ondergrens hebben en ervoor zorgen dat een slechte dag niet fataal is. En verder viel me op dat iedereen die ik interviewde, van coach tot atleet, heel bescheiden was. En in staat om heel duidelijk aan te geven waar de eigen expertise eindigt.”
Over Damian Hughes
Damian Hughes, Professor of Organisational Psychology and Change aan de Manchester Metropolitan University, schreef meerdere boeken over mindset, cultuur en presteren. In zijn vorige boek “The Barcelona Way: Unlocking the DNA of a Winning Culture” analyseert hij de winnende cultuur van voetbalclub FC Barcelona. Eerdere titels waren onder meer “The Winning Mindset: What Sport Can Teach Us About Great Leadership”, “Liquid Leadership” en “Liquid Thinking”. Op dit moment maakt Hughes deel uit de coachingstaf van Scotland Rugby Union en Canberra Raiders.
Over het interview
Het interview met Damian maakt deel uit van een serie interviews met vernieuwende denkers. We interviewden onder meer Jeff Sutherland (Scrum), Guido Stompff (Design Thinking), Rini van Solingen (Agile) en performance coaches uit topsport (Marijn Beuker van voetbalclub AZ, Armand Salomons van Feyenoord Basketbal, Marc Lammers, voormalig bondscoach van het Nederlands Dameshockeyteam e.v.a.). Verder interviewden we onder meer de grand old lady van teamcoaching Marijke Lingsma e.v.a.. De interviews waren een belangrijke inspiratiebron voor ons volgende boek dat in voorjaar 2021 verschijnt.
Over ons volgende boek ‘Teaming’
In ons volgende boek Teaming beschrijven we de nieuwste inzichten over (en praktijken van) succesvol samenwerken in teamverband. In eigentijdse organisaties is het een en al teamwerk dat de klok slaat. We zoomen in op het belang van werken in teamverband en de bijbehorende dynamiek. Werken in teams lijkt zo vanzelfsprekend, dat we niet beter weten. Toch is werken in teamverband een betrekkelijk recent verschijnsel dat alleen maar belangrijker wordt. We duiken in nieuwe concepten als teaming (en reteaming) en team of teams en vertalen dit naar tools waar je zelf mee aan de slag kunt. En je leest natuurlijk de beste inzichten uit onze interviews met vernieuwende denkers en coaches.
In het boek Teaming, de nieuwe realiteit van samenwerken lees je hoe je samenwerking op gang brengt
Lees ook de andere interviews uit deze serie
Willem Weijs (voetbal, Willem II)
Interview met Ton Boot
Interview met Willem Weijs
