Folkert Hersman: stage lopen als veertiger

Vorige week kon je in deel 1 van dit tweeluik in de serie HR aan het Woord al lezen dat Folkert Hersman zich bezig houdt met een vraag die voor ons allemaal relevant is. “Hoe staat het met de werkenergie van 40-plussers? Hoe kijken we aan tegen leren op latere leeftijd? In deel 2 komt de bevlogen HR-adviseur van De Nederlandsche Bank met een serie oplossingsrichtingen om als veertigplusser helemaal bij te blijven. En, spoiler alert, hij zou het liefste stages en traineeships willen mogelijk maken voor veertigplussers.

We leven in een boeiende tijd waarin alles ontzettend snel verandert. Experts hanteren de term VOCA-wereld (Volatiel, Onzeker, Complex en Ambigu). De enige zekerheid die je waarschijnlijk hebt, is dat je baan steeds sneller verandert of er straks misschien niet meer is. Je moet dus wel kijken waar de wereld naartoe gaat en hoe jij daar met jouw potentieel waarde aan toe kunt voegen en zelf eigenaarschap in kunt nemen. De mens is zelf de motor van deze VOCA-wereld, dus blijkbaar hebben we die prikkels nodig.

Zoals aangegeven kunnen we hier in de basis heel goed mee omgaan, maar dit vraagt misschien om een ‘harde reset’. #control-alt-delete.

Ruimte nemen (werknemers)

De oplossing zit hem in het nemen en geven van ruimte. Laten we beginnen met wat je als professional zelf kunt doen om een harde reset af te dwingen.

* Een inspirerende toekomst: richt de blik vooruit (stel jezelf enkele lastige vragen die je activeren);

* Een activerende werkdag: neem je routines onder de loep en kijk waar je begint met veranderen.

1.Een inspirerende toekomst: richt de blik vooruit

Allereerst is het zaak om de blik vooruit te richten. Dus niet kijken naar generaties die je voorgingen of je verschuilen achter een organisatie die je vertelt wat je moet doen. Je weet vaak zelf heel goed wat je eigenlijk zou moeten doen.

Waarschijnlijk ben je een beetje verleerd om daarop te vertrouwen. Dat komt ook door de manier waarop je brein werkt: je prefrontale hersenschors is nou eenmaal gewend om iedere keer hetzelfde kunstje te moeten doen. Dat hoeft niet want je kunt hem ook dagelijks voeden en stretchen. Dat vergt dat je jezelf activeert. Bijvoorbeeld door jezelf regelmatig lastige vragen te stellen zoals:

* Waar krijg ik nu echt energie van?

* Benut ik al mijn capaciteiten en talenten?

* Welke waarde wil ik toevoegen?

* Wat is mijn doorwerkscenario?

* Hoe wil ik verder?

Vragen die niet gemakkelijk zijn te beantwoorden, maar niemand heeft toch gezegd dat het werkzame leven makkelijk zou zijn? Deze zoektocht geeft waarschijnlijk al meer energie dan ‘vastzitten in een baan of functie waar je op uitgekeken bent.’ Waar de huidige 40’ers van hun ouders meekregen dat het vooral ging om een vaste baan en zekerheid, krijgen millennials te horen dat ze vooral moeten doen wat ze leuk vinden, waar ze energie van krijgen en waar hun talent ligt. Misschien ben je zelf wel zo’n ouder die dat zegt.

“Wat geef je je kinderen mee als wijze les? Vragen ze jou weleens waar je energie van krijgt, wat je doet met je talent en waarom je nog steeds hetzelfde werk doet?”

 

2.Een activerende werkdag: neem je routines onder de loep

Nu we de blik vooruit hebben, zoomen in op onze routines. Die bepalen namelijk je gedrag. Begin daarom eerst eens met het afpellen van je werkdag:

• Van welke activiteiten, meetings, uitdagingen en mensen krijg ik energie?
• Door welke activiteiten, meetings, uitdagingen en mensen lek ik energie?

Hoeveel tijd verlies je in onzinnige mails, procedures, vergaderingen en cc’tjes? Is er eigenlijk ooit bewezen dat je acht uur of meer per dag productief kunt zijn? Als je vier uur productief bent en vier uur besteedt aan bovengenoemde “bullshittaken” is het resultaat van een werkdag 0, zero, noppes, nada. Hoe fit ga je dan naar huis?

Vraag je zelf bovendien waarom je deze taken niet zou kunnen vervangen door zinnige tijdsbesteding zoals je eigen ontwikkeling. Iets doen dat wel waarde toevoegt voor de organisatie. Je neuroplasticiteit voeden met nieuwe taken en niet onbelangrijk: tijd maken voor sport, gezonde voeding en herstel. Als je immers goed voor jezelf zorgt, kan je ook beter voor anderen zorgen.

Je hoeft niet direct te denken in andere functies, vaste structuren en oude patronen of “ik-vertrek-scenario’s”. Probeer eerst eens iets op te pakken dat een beetje buiten je functie ligt, maar wel van waarde is voor de organisatie. Daarbij hoef je niet alles direct goed te kunnen; dat is niet de weg van leren. Die gaat juist met vallen en opstaan. Je zult zien dat proberen vaak al gewaardeerd wordt, maar nog belangrijker, dat jij daar energie van krijgt en jezelf ontwikkelt. Hou het simpel en ga zo snel mogelijk aan de slag. Verras je leidinggevende maar eens. Goed voorbeeld doet nog steeds volgen.

“Vergeet niet: managers en managers-van-managers zijn ook maar mensen die verstrikt zijn geraakt en daarbij vaak nog verder in de fuik zijn gezwommen dan jij”

Dus terug naar de essentie, jezelf blijven ontwikkelen, fysiek en mentaal, en je volle potentieel benutten. En wees gerust, het potentieel van je brein is onuitputtelijk. Als we Darwin mogen geloven, is dat de enige weg en volgens mij ook de meest inspirerende weg om te (over)leven. #latenontspruiten.

Hoe mooi zou het zijn dat wanneer je terugkijkt op je leven je trots kunt zijn omdat je alles eruit hebt gehaald wat in je zat? Dat je kansen hebt gepakt, verschil hebt kunnen maken, waarde toe hebt kunnen voegen en de wereld een beetje mooier achter hebt kunnen laten voor de generaties na je?

Ruimte geven (werkgevers): 10 oplossingsrichtingen

Het laatste deel is gericht aan werkgever, directeuren, managers, HR-professionals, of wie het maar horen wil.  Waarschijnlijk herken het. Meestal ben je er zelf ook onderdeel van. De afgelopen jaren staan termen als duurzame inzetbaarheid en vitaliteit in de spotlights. Vaak is dit gericht op de “oudere” medewerkers, maar eigenlijk weet iedereen dat er vaak chronisch wat mis is in organisaties. De manier van werken past niet meer bij de huidige tijd (en misschien al veel te lang niet). Niet voor niets stoppen alle zichzelf respecterende organisaties met beoordelen en ontstaan nieuwe samenwerkings- en werkvormen om in te spelen op een wereld die niet meer te voorspellen is. Mensen laten zich niet meer in hokjes stoppen en kunnen vaak veel meer dan ze laten zien. Geef vertrouwen, ruimte en licht aan het potentieel.

Denken in generaties blijkt ook niet te werken. Kijk naar het individu.

Hier een greep uit voorbeelden waar je over na kunt denken:

1.Kijk of het mogelijk is om afscheid te nemen van functiehuizen, straffen en belonen.

Vaak worden weldenkende mensen als kleuters behandelt en dan krijg je kleutergedrag voor terug. Waarom zou je daarmee doorgaan? Om te kunnen zeggen ‘zie je wel, ze luisteren niet, zijn lastig en vervelend’. Wie houdt wie voor de gek?

2.Denken in generaties blijkt ook niet te werken.

Kijk naar het individu. Mensen zijn niet gemaakt om in hokjes te stoppen en een label aan te hangen.

3.Probeer eens anders naar CV’s te kijken, met vertrouwen als basis. Heb je ooit weleens iemand aangenomen zonder dat hij of zij ervaring had voor de functie? Als iemand echt wil en zichzelf een beetje kent, zou hij dan gaan voor een baan die hij niet zelf denkt te kunnen? Deze persoon heeft veel te winnen en zal laten zien wat hij of zij kan. Waarschijnlijk zelfs meer dan de persoon met ervaring die uit hetzelfde vaatje blijft tappen en niet zijn potentieel volledig benut.

4. In het licht van bovenstaande kun je zelfs de vraag stellen hoeveel ervaring en opleiding waard zijn in een wereld waar verandervermogen key is.

5. Maken vaste contracten mensen lui en afhankelijk? Wordt neuroplasticiteit optimaal benut?

6. Vaak zien werkgevers er bij opleidingsbudgetten op toe dat deze wel ingezet moeten worden voor de huidige functie. Dit past niet in een VOCA-wereld. Laat mensen juist iets nieuws en heel anders naast hun functie ontwikkelen of stage lopen. Niet alleen ontstaan er nieuwe verbindingen, maar zo worden mensen ook klaargestoomd voor nieuwe onvoorspelbare fases in hun leven en hun werk .

7. Waarom een traineeship alleen openstellen voor mensen die net zijn afgestudeerd? Waarom niet combineren met mensen die ook die ervaring nog niet hebben, maar wat ouder zijn? Hoe mooi zou zo’n mix uit kunnen pakken? Als 40-plusser een stageplek? Ik zou het graag doen.

8. Nodig mensen uit om zichzelf (beter) te leren kennen zodat ze weten waar hun talent ligt, waar ze energie van krijgen en gaan inzien wat ze het liefst willen doen. Kijk of het normaal kan worden dat collega’s dit gezamenlijk doen. Brené Brown beschrijft dit in haar nieuwste boek als volgt: ‘Een leider is iemand die de verantwoordelijkheid neemt om het potentieel in mensen en processen te zoeken en die de moed heeft om dat potentieel te ontwikkelen.’ (Brown, 2019). En wat betreft je energiepeil: dit kun je meten, voor jezelf en je team (zie bijv. deze demotestjes).

9. Laat talentvolle jonge mensen niet te snel in de fuik zwemmen. Waarom zo vroeg al manager worden? Wat moeten ze daarna en hebben we in de toekomst nog zoveel managers nodig?

10. Wanneer een cultuur ontstaat waar “straffen” niet meer bestaat (ook al is dat vaak onbenoemd), kan gebouwd worden aan een cultuur waar geen angst meer is. Bouw aan een cultuur vol vertrouwen, plezier, samen ontwikkelen, samen ontdekken en groeien en elkaar kansen geven.

Stages en traineeships als veertiger?

Sluit ik af met het idee waar ik zelf de meeste energie van krijg. Dat je als veertigplusser continu leert en je zelf doorontwikkelt. Omdat je dit wilt en omdat de arbeidsmarkt en de economie van je vragen dat je doorontwikkelt. Ik zie mezelf al stage lopen bij een organisatie die me aanspreekt. Het is laagdrempelig voor iedereen. En veel beter dan een sollicitatieprocedure. Je leert elkaar kennen in een echte werksetting. Kortom, waarom denken we niet in loopbanen waarbij je verschillende banen hebt, waarbij je jezelf keer op keer uitdaagt en vernieuwt door een nieuw zaadje te planten en dit laat ontspruiten.

Als ik dit zo schrijf dan zou het me niet verbazen dat dit voor de komende generaties de normaalste zaak van de wereld wordt.

Natuurlijk zullen sommigen nog steeds doen wat wij doen: één keer een keuze maken en vervolgens nooit meer iets anders. Maar dat geldt niet voor iedereen. Hierbij hoort ook een nieuwe vocabulaire. Vergeet termen die niet energiegevend  zijn, zoals “een tweede kans”, “een tweede carrière”, “een leven lang leren” “duurzame inzetbaarheid” maar denk aan ”De vloeibare loopbaan”, “Ik-wist-niet-dat-ik-het-kon–trajecten”, “Daag je brein eens uit” en “de ontspruit-S-curve”.

Tot zover mijn hersenspinsels. Het zijn maar een paar ideeën en je kunt net zoveel tegenargument bedenken. Maar in de huidige tijdlijkt het erom te gaan dat organisaties en individuen het vertrouwen weer moeten krijgen en ruimte moeten geven en nemen. Op elkaar wachten en elkaar in de greep houden werkt niet meer en geeft niet de energie die nu nodig is. Samen op weg naar een nieuw evenwicht geeft dat wel.

Spit je landje eens om, geef lucht en ruimte aan de aarde, bemest en zaai. Laat de natuur zijn gang gaan en heb vertrouwen dat er iets moois zal ontspruiten.

En laat ons vooral ook weten wat jouw ideeën zijn…. #latenontspruiten.

Verder lezen:

Margriet Sitskoorn – Ik Kwadraat

Brene Brown – Durf te Leiden

Over de auteur

Gastblogger Folkert Hersman (1974) is een energieke veertiger die na dienstverbanden bij BAM en Achmea nu zo’n twee jaar actief is als HR-adviseur bij de Nederlandsche Bank. Folkert is ervan overtuigd dat mensen meer kunnen dan ze zelf denken. En dat energie een sleutelrol speelt om ook in een veranderende wereld mee te blijven spelen.

Naast zijn werk binnen DNB schrijft hij regelmatig over onderwerpen, onder meer in PW de Gids en HR Community. “De afgelopen jaren ben ik veel bezig geweest met thema’s als duurzame inzetbaarheid en op zoek gegaan naar een andere manier van denken om zowel werkgevers als individuen “aan” te zetten. Vooral het feit dat er zoveel potentieel onbenut blijft en mensen wel willen, maar niet durven (of niet weten hoe) gaat mij aan het hart. Er is zoveel meer mogelijk! De intrinsieke drang om mensen hierover te inspireren en organisaties aan het denken te zetten, heeft ertoe geleid dat ik weer de pen ter hand heb genomen.”

Over dit artikel

Dit artikel is deel 2 in een tweeluik. Het betreft een bewerking van een blog van Folkert dat eerder verscheen op HR Community. Lees ook een interview dat we hadden met Lynda Gratton, een van Folkerts inspiratiebronnen.

Lees in deze serie ook de interviews met:

Ellen Ruppel Shell

Sarah Kessler

Lynda Gratton