De visie van AZ | Interview met Marijn Beuker
De visie van AZ
“Winnen kun je leren” | Interview met Marijn Beuker (AZ, Hoofd Prestatie & Ontwikkeling)
AZ is een fascinerende club. Stiekem is de club uit Alkmaar er verantwoordelijk voor dat we in de Eredivisie niet langer spreken van een Top 3 maar van de Top 4. Wie Marijn Beuker, hoofd prestatie & ontwikkeling bij AZ, hoort spreken op een podium weet dat het succes van de laatste jaren geen toevalstreffer is. Bij AZ wordt gewerkt vanuit een heldere visie. Een gesprek over achterstevoren denken vanuit de toekomst, coachen op motivatie, leren, winnen én leren winnen. [Patrick Davidson]
We ontmoeten Marijn Beuker na afloop van een inspirerende lezing voor een grote groep ondernemers in Alkmaar. Beuker vertelt vol passie over de eigenwijze manier waarop AZ met succes aan de weg timmert in eigen land en waarom succes in Europa zo motiverend werkt.
We laten zijn betoog op ons inwerken en plannen een diepte-interview* om te begrijpen hoe AZ werkt. * We interviewden Marijn Beuker voor het boek ‘Teaming – de nieuwe realiteit van samenwerken’
Hoe belangrijk is het werken vanuit een visie voor jou?
Voor het boek Teaming interviewden we Marijn Beuker over werken volgens de visie van Louis van Gaal.
“Dat is echt heel belangrijk. Ik kwam via de Johan Cruijff University in het seizoen 2006-2007 bij AZ. Dat kwam mede doordat de AZ-visie op ontwikkeling, van onder meer Louis van Gaal en Toon Gerbrands, me enorm aansprak. De manier waarop je naar de wereld kijkt is heel belangrijk.
Mensen zijn namelijk slecht in het voorspellen van toekomstig succes doordat we zien wat we willen zien. Bij AZ hebben we een eigen manier van kijken, een visie, ontwikkeld waarmee we alle vormen van bias zoveel mogelijk willen uitsluiten. En waarmee we heldere keuzes maken. Vaak zijn mensen op zoek naar bevestiging van eerdere oordelen maar dat is een doodlopende weg.
Het gaat erom dat je dus een heldere manier van kijken ontwikkelt zodat je ziet wat anderen nog niet zien.”
Mensen zijn slecht in het voorspellen van toekomstig succes doordat we zien wat we willen zien
Kun je de essentie van de AZ-visie toelichten?
“De laatste keer dat AZ kampioen werd was in 2009. Sindsdien is iedereen binnen de club er wel van overtuigd dat toekomstig succes niet langer dankzij individuen (zoals destijds coach Louis van Gaal en sponsor en voorzitter Dirk Scheringa) tot stand komt maar vanuit een collectief.
Daarom bundelen we onze kennis, visie en vakmanschap in een programma waar alles samenkomt. Iedereen is dus een schakel in het programma en dat programma is leidend. Bij AZ is er dus geen individu de baas maar volgen we het programma. Binnen het programma maken we onderscheid tussen de diverse visies die we ontwikkeld hebben. Per onderdeel hebben we dan een sleutelvraag:
- Visie op talent: Wat is echt talent?
- Visie op leren: Hoe zorg je ervoor dat talenten meer dan het maximale uit zichzelf halen elke dag?
- En tot slot onze visie op teams: Hoe creëer je een winnend team uit al die talenten?
Neem ons eens mee door jullie visie op talent
AFAS Stadion – AZ – (C) Dennis Kieft
“Wij zijn niet de club met het meeste geld dus we zullen slim moeten zijn in de Europese arena waarin wij acteren. Wij kijken dan ook vooral omhoog. Naar organisaties die beter presteren. Daar kun je altijd van leren. Het is vooral interessant om te zien wat ze anders durven te doen. Wij kopen geen succes, wij creëren het.
Wat wij doen is het opsporen van zogenaamde fluisterende talenten. Talenten die nog niet op de radar staan bij de meeste scouts. Talenten die nog niet uitblinken maar wel de potentie hebben om beter te worden dan de schreeuwtalenten waar alle scouts al op letten. Op die manier hopen wij anderen slim af te zijn en een voordeel op te bouwen.
Idee daarachter is ook praktisch: als we doen wat iedereen al doet, dan maken we nergens het verschil.
“Wij zoeken naar fluisterende talenten”
We interviewden Marijn Beuker voor het boek ‘Teaming – de nieuwe realiteit van samenwerken’
Die zoektocht is geworteld in een diepe overtuiging dat we mensen zoeken die net als wij geloven dat alles te leren is en dat je succes kunt creëren (en niet kopen).
We zoeken naar mensen met specifieke karakteristieken en die bieden we een programma aan waarmee zij hun doel kunnen nastreven. Denk dan aan spelers die nieuwsgierig zijn, die naast talent en fysieke kenmerken (snelheid) ook hoog scoren op cognitieve elementen zoals spelintelligentie. Wij willen in elk team spelers die eigen keuzes kunnen maken en die dynamisch gevarieerd voetbal kunnen spelen.
Fysiek wordt er al veel in kaart gebracht in de voetbalwereld maar mentaal valt er nog veel te winnen. AZ wil spelers en begeleiders die proactief zijn. We wachten niet tot een probleem zich voordoet. Zo maak je mensen en teams sterker. Mijn taak is dus om een omgeving te creëren waarin mensen dat programma volgen, beter worden en dat we op de lange termijn prijzen pakken. Het programma is continu in ontwikkeling want anders zijn we niet consequent. Trainers en coaches krijgen dan ook veel vrijheid want alles is te ontwikkelen. Belangrijk is dat je altijd kunt uitleggen waarom iets je beter maakt. Zo maken we snel de stap van onderzoek naar praktijk.”
“Bij AZ is er dus geen individu de baas maar volgen we het programma.”
Wat zijn daarbij de grootste uitdagingen?
De visie van AZ: interview met Marijn Beuker
“Wij kijken dus eerst naar de mens achter de speler. En dus zien we hoe spelers thuis opgevoed en op school onderwezen worden. En dat is niet echt een ideaal vertrekpunt. We leren onze kinderen op school niet echt aan om nieuwsgierig te zijn maar vooral om te reproduceren wat we ze aangeleerd hebben. Daar is het hele schoolsysteem op gebaseerd. Dat is niet van deze tijd.
Kinderen groeien in ons land op in een cultuur van ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’. Dus leren ze dat doelen SMART moet zijn. Die R staat voor realistisch. Bij AZ gaan we daar anders mee om. Wij proberen de doelen juist zo scherp mogelijk te stellen zodat je jezelf moet overtreffen. Wij denken dat we op die manier fluisterende talenten beter kunnen maken. Er zijn maar heel weinig talenten die echt willen lijden om de top te halen. De talenten die dat wel willen, kunnen dan alsnog de top halen. Soms onverwacht. Bijvoorbeeld doordat ze erin later in slagen om fysieke kenmerken te compenseren met hun grit. Een combinatie van passie en doorzettingsvermogen.”
In de AZ-visie gaan presteren en leren gaan hand in hand, hoe werkt dat?
“Belangrijk om te weten is dat leren en presteren voor ons geen tegenstellingen zijn. Uiteindelijk gaat het in topsport om winnen. Voor het eerste team is het belangrijk dat een coach wedstrijden en titels wint. Leren speelt daarbij een grote rol want het spel blijft zich natuurlijk continu ontwikkelen. Voetbal is sneller en energieker geworden dus dat vergt iets van een speler. Wij kijken niet alleen naar fysieke mogelijkheden maar ook naar voetbalintelligentie en daar hoort een groeimindset bij.
Wat wij doen is dat we altijd vanuit de toekomst denken en handelen. Vanuit ambitie of droom. Als je bepaalt waar je over pak hem beet in vijf jaar wil staan dan kun je daar heel gericht aan werken. Met die bril kijken we dan bijvoorbeeld ook naar jeugdteams en de jeugdspelers. Natuurlijk willen we graag winnen in de jeugd maar het doel van de jeugdtak is vooral om spelers op te leveren die ervoor zorgen dat AZ over 5 jaar kampioen is van Nederland. En dan wel op de manier die bij ons past.”
“We denken en handelen altijd vanuit de toekomst”
Neem ons eens mee in de AZ manier om talent te ontwikkelen
“Uiteindelijk gaat het om winnen op de lange termijn. Dus een prijs voor de beste jeugdopleiding is goed maar niet het einddoel. Ik zorg er met het hoofd jeugdopleiding en zijn mensen voor dat het programma elke dag beter wordt. Daarmee komen spelers en staf, en uiteindelijk AZ, vooruit.
Het programma geeft aan wat er moet gebeuren. Dat is goed onderbouwd door data, wetenschap en ervaring. Daarbinnen hebben de coaches veel ruimte voor eigen inbreng. Zelf vind ik het uitdagend om te bedenken hoe wij nieuwe inzichten uit onderzoeken zelf in de praktijk kunnen brengen in onze setting.
Wij kijken zoals gezegd niet alleen naar fysieke vaardigheden en voetbalintelligentie maar ook naar karakter. Ik vind het heerlijk om dan te puzzelen hoe we spelers vragen kunnen voorleggen waardoor we kunnen meten hoe ze ervoor staan en hoe ze zich ontwikkelen. En uiteindelijk moet het er allemaal toe leiden dat spelers, teams en club beter worden en we dus wedstrijden winnen.”
“Coaches hebben veel ruimte voor eigen inbreng”
Wat is de essentie van de AZ-visie op winnende teams?
“De uitdaging is om van al die individuele talenten ook nog eens een winnend team te maken. Het begint met de vraag wat teams succesvol maakt. Daarom heb ik zelf zo’n 1600 teams geanalyseerd.
Ook al denken we vanuit collectief, toch gaan allereerst uit van verschil. Ieder individu is anders en dat heb je ook nodig. We willen ieders kracht verbinden aan het collectieve doel. We moeten keihard werken om het gewaagde doel te halen.
Ik onderscheid daarbij twee aandachtsgebieden: teamsamenstelling (incl. teamrollen), en teamontwikkeling.
Bij teamsamenstelling kijk je of spelers complementair zijn, op voetbalgedrag en karakters. Dan kijk je ook naar teamrollen. Je hebt een mix nodig van controleurs, leiders, denkers en creatievelingen.
Bij het teamontwikkelfacet kijk je vanuit de unieke kwaliteiten van mensen naar het team. Op jonge leeftijd leren we onze spelers als om te denken ‘wat draag ik bij aan winnen’. Wat mist het team als ik er niet ben? Dat inzicht in verschil begint al bij spelers van 11/12 jaar. Hoe eerder ze leren denken vanuit eigen kwaliteiten en bijdrage aan teamsucces, hoe beter. Spelers als Calvin Stengs, Myron Boadu en Teun Koopmeiners maken deel uit van de eerste lichting spelers die het programma hebben gevolgd. Als je hen dan dit seizoen ziet spelen onder uitdagende omstandigheden en succes ziet boeken dan geeft dat veel energie. Zij voegen stuk voor stuk iets toe aan het team en weten dat onder alle omstandigheden te leveren. Hun prestaties van vandaag vinden hun basis tien jaar geleden. Dat is de termijn waarmee we werken. Dus de jeugd is cruciaal voor toekomstig succes.
Tot slot nog een cultuuraspect waarin AZ afwijkt. Net als Duitse clubs stellen we het teambelang boven het individu. Maar elk individu hebben we nodig om het verschil te maken.”
“Vanuit de unieke kwaliteiten van individuen naar het team kijken”
Welke gedrag leidt volgens de AZ-visie tot winnende teams?
“Binnen AZ onderscheiden we inmiddels zes gedragingen die voor winnende teams zorgen.
Dat hebben we intern in een eigen Coachmodel uitgewerkt:
- Alle neuzen slim strategisch dezelfde kant op: maak samen een duidelijk plan om een onmogelijk ogend doel toch te halen (kampioen). Dit zorgt ervoor dat we ons continu moeten ontwikkelen want anders halen we dat niet.
- Werk altijd aan en beoordeel het collectief (‘leave no man behind’)
- Zonder relaties geen prestaties: ken jezelf en de ander en toon wederzijds begrip voor de verschillen.
- Zorg voor een heldere rolverdeling die aansluit bij iemands kwaliteiten
- Zorg voor stabiliteit in non-verbale communicatie. Dit groeit wanneer spelers langer samenspelen.
- Creëer duidelijkheid en perspectief: liever duidelijk slecht nieuws dan onduidelijkheid
Wat is jouw rol daarbij?
“Ik help binnen AZ om vandaag het juiste te doen, denkend vanuit de toekomst. Ik zorg dat iedereen duidelijk weet hoe we in 2025 succesvol kunnen zijn en zorg ervoor dat iedereen weet welke stappen hij daarin moet maken. Daar vat ik dan alle activiteiten onder die te maken hebben met presteren en ontwikkelen van spelers, teams en ons programma. In mijn werk gaat het continu om vier vragen:
- Wat gaat er goed?
- Wat kan er beter?
- Waar willen we over vijf jaar staan?
- Wat moeten we doen om daar te komen?
Hierbij ondersteun ik Max Huiberts, onze Directeur Voetbalzaken en Robert Eenhoorn, onze Algemeen Directeur op het gebied van visie en strategie en help ik met de vertaling daarvan naar deelgebieden.”
Wat is voor jou de essentie van coaching?
“Logischerwijs gaat in de praktijk veel aandacht bij coaching naar gedrag maar dat doen wij niet. Wij coachen de spelers motivatiegericht. Zodat spelers al heel vroeg leren om zelf keuzes te maken en verantwoordelijkheid te pakken voor eigen gedrag. Dus wij willen eerst aansluiten bij wat iemand wil. Dat is de basis. Dan vragen we door naar zijn ambitie en hoe hij dat voor zich ziet.
- Dus je wilt beste spits van de wereld worden?
- Waarom vind je dat belangrijk? Waarom wil je dat?
- Wat is in jouw ogen een beste spits?
- Waarom ben je daar nog niet?
- Wie is dat nu dan?
- Waarom doe jij nog niet wat hij doet?
- Wat ga je daaraan doen?
En vervolgens gaan wij kijken hoe we elkaar daarin gaan helpen.
We maken een profiel van elke speler. Daarin worden objectieve feiten verzameld over zijn fysiek, cognitie, temperament, rijping, fysiek en voetbalvaardigheden: de bouwstenen van potentieel talent. Vervolgens verzamelen we binnen de club input over die speler. Niet alleen bij zijn directe coaches maar ook bij andere mensen. Anders krijg je nooit een compleet beeld van iemand.”
“Jij wil in de spits bij Barcelona? Dan kijken we hoe we je daarbij kunnen helpen”
Welke rol speelt energie volgens jou precies in coaching?
“Wil je de top halen dan moet het helemaal uit jezelf komen, zo simpel is het. Er zijn ongelooflijk veel voetballers met talent maar de meesten halen de top niet. Als je iemand wil helpen om de top te halen dan zal het echt vanuit zijn eigen motivatie moeten komen.
Een speler zal zichzelf moeten opladen, ook bij tegenslagen. Dat kan alleen als je echt energie krijgt van je langetermijnambitie. En van beter worden, anders houd je het niet vol. Omgekeerd weten we dat spelers die talent combineren met een groeimindset, hun ambitie ook echt kunnen waarmaken. Dat vergt elke dag keihard werken aan je eigen ontwikkeling en binnen een team.
Voor dat soort spelers hebben we de jeugdopleiding opgezet. Van de spelers die bij de AZ Onder 13 spelen, haalt 41,6 procent ook daadwerkelijk het betaald voetbal. En dat zal ons op termijn weer helpen om in 2025 kampioen van Nederland te worden, op onze manier. Zo komen alle elementen van de visie samen.”
AZ in cijfers: leren en presteren gaan hand in hand
- Landskampioen: 1981, 2009
- KNVB Beker: winnaar in 1978, 1981, 1982, 2013 en verliezend finalist in 2007, 2017 en 2018.
- Europa League (voorheen UEFA CUP): verliezend finalist in 1981
- AZ Jeugdopleiding, bekende spelers: onder meer Calvin Stengs, Myron Boadu, Teun Koopmeiners, Owen Wijndal, Guus Til, Wesley Hoedt, Philip Cocu, Ron Vlaar, en Adam Maher. Zie ook de interessante ESPN-documentaire Waar het allemaal begon (via deze link).
- AZ, doorstroming van eigen jeugd: in het seizoen 2018-2019 kwam 49,8 procent van alle speelminuten van het eerste elftal van AZ Alkmaar voor rekening van spelers uit de eigen opleiding. Daarmee is AZ nummer een in eigen land en in Europa nummer 13.
- Van de spelers die bij de AZ Onder 13 spelen, haalt 41,6 procent ook daadwerkelijk het betaald voetbal.
- De ontstaansgeschiedenis van AZ (AZ’67) is een bijzonder verhaal. De club ontstond uit een fusie van FC Zaanstreek en Alkmaar’54. Aanleiding was de interesse van Alkmaar’54 voor een speler van FC Zaanstreek: Wim de Jager. De gesprekken over een transfer leidden tot een fusie tussen de twee clubs. Zie hier (click op de foto voor een achtergrondverhaal uit het Noord-Hollands Dagblad).
AZ op 30 juli 1967. Staand: Dick Schouten, Jan Visser, Chris Dekker, Henk Tijm, Jan van Veen, Siem Tijm, Piet Ouderland, Arie Hersche. Geknield: Ton Bruins Slot, Wim de Jager, Piet Beets, Hennie van Egdom, Bob van Rijssel, Cees van Bergen.
© Foto cas groninger/collectie thijs ruiter. Click op de foto voor een achtergrondverhaal uit het Noord-Hollands Dagblad.
Verder lezen over de visie van AZ?
LvG – Louis van Gaal – De trainer en de totale mens
Zie ook de ESPN-documentaire uit 2021 over de AZ-jeugdopleiding
Je kunt de documentaire ‘Waar het allemaal begon’ via deze link gratis bekijken,
Over dit interview
Het interview met Marijn Beuker maakt deel uit van een serie interviews met vernieuwende denkers. We interviewden onder meer Guido Stompff (Design Thinking), Jeff Sutherland (Scrum), Rini van Solingen (Agile) en performance coaches uit topsport (naast Marijn Beuker van voetbalclub AZ onder meer ook Willem Weijs van voetbalclub Willem II, Armand Salomons van Feyenoord Basketbal, Damien Hughes van het Schotse Rugby Team, Marc Lammers, voormalig bondscoach van het Nederlands Dameshockeyteam e.v.a.). Verder interviews met de grand old lady van teamcoaching Marijke Lingsma e.v.a.. De interviews waren een belangrijke inspiratiebron voor ons volgende boek Teaming dat begin 2022 verschijnt.
Teaming – de nieuwe realiteit van samenwerken – Patrick Davidson & Hans van der Loo.
Lees ook de andere interviews uit deze serie
Ton Boot, Sportcoach van de Eeuw (basketbal): de cultuur van de goede gewoonte
Willem Weijs (voetbal, Willem II): chaos omarmen om beter te worden
Marijn Beuker (voetbal, AZ): winnen kun je leren
Addy Engels (Team Jumbo-Visma): “Jumbo-Visma is een magneet dit talent aantrekt”
Damian Hughes (rugby, Schotse Rugbybond): de coach heeft niet langer alle antwoorden paraat
Judobondscoach Maarten Arens: “het draait niet om de coach”
Red Bull Racing: “Goede mensen bouwen goede teams die snelle auto’s maken”
Jeff Sutherland (bedenker van Scrum), over de impact van teams.
Matthew Syed, auteur van het Managementboek van het Jaar 2020 in Engeland, hoe diversiteit collectieve intelligentie vergroot.
Erin Meyer, professor aan INSEAD, waarom Netflix zo succesvol is.
Guido Stompff, lector Design Thinking, legt uit hoe design thinking ons verder kan helpen in onzekere tijden.
Herminia Ibarra, London Business School, legt uit dat de rol van een coach en leider nu vooral is om energie te ontketenen.
Marijke Lingsma, de grand old lady van coaching, legt uit waarom teamcoaching zo uitdagend is.
Interview met Ton Boot
Interview met Willem Weijs
Iwan Spekenbrink over teaming als skill
Interview met Marc Lammers
Longread over de wereldtitel van Max Verstappen & Red Bull Racing. Teaming (samenspel) als geheime kracht in de Formule 1
