Het beste boek over leiderschap sinds tijden: Superbosses van Sidney Finkelstein
Het beste boek over leiderschap sinds tijden: Superbosses van Sidney Finkelstein, zo zegt Hans van der Loo.
In publicaties over nieuw leiderschap lees je vaak dat de tijd van bazen voorbij is. Er is sprake van ´unbossen´. Als er al behoefte aan bazen zou bestaan, dan hooguit aan zachtaardige en zorgzame types, die zich vooral toeleggen op inspireren, faciliteren, coachen en communiceren.
Op basis van meerdere jaren onderzoek komt de Amerikaanse hoogleraar Sydney Finkelstein echter tot de tegengestelde slotsom: bazen zijn nog lang niet passé. Sterker nog, momenteel maken wij de opkomst mee van heuse superbazen. Hij schreef er een boek over: Superbosses.
Dat zijn eigenzinnige, zelfverzekerde, creatieve, toegewijde en onverschrokken types, die een bijzondere aantrekkingskracht op zeer getalenteerde mensen uitoefenen. Hoe onhebbelijk hun gedrag soms ook is, superbazen beschikken over kleefkracht. Zij zijn niet alleen voortdurend op zoek naar talenten, maar zij fungeren ook als krachtige magneten. Ze weten in alle uithoeken verborgen talenten op te sporen die ´het´ hebben. Omgekeerd stromen dagelijks hele drommen werkwilligen van heinde en verre toe om voor zo´n superbaas te werken. Voorbeelden van superbazen? Trompettist Miles Davis, die als inspiratiebron en lichtend voorbeeld hele generaties jazz- en popmuzikanten fungeerde. Modemagnaat Ralph Lauren, maar ook Larry Ellison van Oracle. Oprah Winfrey, Hillary Clinton, George Lucas – om slechts enkele andere prominenten te noemen. Maar ook een minder bekend iemand als Alice Waters, eigenaresse van het kleine maar fijne restaurant Chez Panisse in Californië, dat als trendsetter op het gebied van organic food fungeert. Haar geheim: ruim de helft van de beste restaurants in de Verenigde Staten wordt gerund door mensen die ooit voor haar werkten.
Hoe gaan deze superbazen te werk oftewel wat is het geheim achter hun succes?
Hoewel de invulling van activiteiten (wat ze doen) vaak per persoon verschilt, is er wel degelijk een aantal vaste patronen in de aanpak van superbazen (hoe ze het doen en waarom ze het doen) aan te wijzen. Het zijn zonder uitzondering uiterst gepassioneerde werkers, die niet alleen zelf 100% geloven in wat ze doen, maar dat ook van anderen verwachten. Ze cultiveren onderscheidende visies en standpunten en zijn geneigd om de lat torenhoog te leggen. Ze willen zich uitsluitend met de beste talenten omringen en doen er alles voor om deze te vinden. Verwacht daarbij geen gestandaardiseerde wervingsmethodes en voorgeschreven scripts. Verwacht ook niet van superbazen dat zij de cv’s van sollicitanten uitpluizen. Ze gaan eerder intuïtief en opportunistisch te werk. Ze stellen onverwachte vragen (‘welke boeken heb je recentelijk gelezen?’, ‘ik zit met een probleem, hoe zou jij dit oplossen?’), bezoeken mogelijke kandidaten op onmogelijke tijden (Tesla-baas Elon Musk belde een kandidaat op zondagmorgen uit zijn bed omdat hij hem per sé wilde spreken) en toetsen de kandidaten vooral op hun frisse en onconventionele uitingen. Daarbij schromen ze er niet voor om mensen aan te trekken die slimmer zijn dan zijzelf. Superbazen staan niet alleen bekend staan om het feit dat zij nieuwe sterren weten te creëren, maar ook doordat zij bestaande sterren om zich heen weten te verzamelen.
Onmogelijke prestaties als motivatiebron
Eenmaal binnengehaald, doen superbazen er alles aan om je tot onmogelijke prestaties te motiveren. Ze leggen de lat bijzonder hoog. Ze streven ernaar dat alles ‘fucking perfect’ is, om het credo van onze eigen superbaas en chef-kok Sergio Herman te gebruiken. Werken onder een superbaas betekent dat je leven in een snelkookpan terechtkomt. Bij alles wat je doet, word je uitgedaagd om nóg meer te geven. Daarbij geven superbazen altijd het goede voorbeeld als het erom gaat om alles uit de kast te halen. Superbazen kennen geen taboes: medewerkers worden continu aangespoord om hun angst voor het onbestaande opzij te zetten en naar hartenlust te experimenteren. Superbazen staan aan de wieg van creatieve, dynamische en vitale organisaties. Ze hebben geen ‘burning platform’ nodig om mensen tot veranderen aan te zetten. Ze hoeven ook geen ‘coalities van koplopers’ te benoemen om de kar te trekken: iedereen is immers door het verandervirus bevangen.Superbazen zijn begeesterende leermeestersZe praten niet alleen over het belang van persoonlijke coaching, maar passen dit dagelijks in de praktijk toe. Ze volgen hun medewerkers van nabij en voorzien hen voortdurend van bruikbare tips om nóg creatiever of productiever te kunnen worden. Ze stellen indringende vragen en geven uitdagende opdrachten. Werken voor een superbaas is alsof je je in een tv-show bevindt, waarin op talenten wordt gejaagd. Misschien wel het meest kenmerkende van superbazen is dat het ‘hands-on delegators’ zijn, personen die zowel in staat zijn om als een micromanager op details te sturen als ook dingen aan anderen over te laten.
Hoewel ze allen dezelfde patronen laten zien, vallen superbazen grofweg in drie categorieën uiteen. In de eerste plaats zijn er de ‘beeldenbestormers’: leiders die zo geobsedeerd zijn door hun visie op dingen dat zij andere in hun enthousiasme meesleuren. Miles Davis en Ralph Lauren zijn daar goede voorbeelden van: het zijn mensen die doordrongen zijn van een eigenzinnig verlangen om hun stempel op de wereld te drukken. Daarnaast zijn er leiders die vooral gedreven zijn door een alles overheersend verlangen om te winnen: dat zijn de ‘glorious bastards’, nietsontziende types die het leven als een groot strijdtoneel beschouwen. Een houwdegen als Larry Ellison van Oracle, maar ook Tesla-baas Elon Musk behoren hier zeker toe. Resteert de derde categorie van superbazen: de verzorgers, activerende leiders die in staat zijn om lerende werkomgevingen te creëren en die geen gelegenheid onbenut laten om hun medewerkers te ondersteunen en te laten groeien.
Superbosses van Sydney Finkelstein staat vol opmerkelijke anekdotes en inspirerende voorbeelden. Het geeft ons een fascinerende kijk in de keuken van hedendaagse leiders, die wars van geijkte formules en praktijken aan de weg timmeren. Het maakt tegelijkertijd korte metten met de mythe dat het met bazen gedaan zou zijn. Sterker nog, het laat zien dat sommige organisaties gebaat zijn bij vaak als achterhaald beschouwde methodes, die verdomd veel weg hebben van een klassieke drill instructor. Maar ook die laatsten blijken niet alleen hard voor zichzelf en anderen te zijn, maar ook een hart te bezitten. Superbazen zijn volgens Finkelstein dan ook een verwarrende mengelmoes van koud en warm, van yin en yang, van haat en liefde.
Hans van der Loo is auteur, spreker, adviseur en mede oprichter van betterday (versneld veranderen). Deze zomer verschen van hem en co-auteur Patrick Davidson bij Vakmedianet het boek Musk Mania, de 5 waanzinnige succesprincipes van Elon Musk. Musk Mania is de eerste Wavemakers-publicatie waarin nieuw leiderschap wordt ontleed vanuit de driehoek energie, gedrag en prestaties. Hans van der Loo is een van de sprekers in de Masterclassreeks: Resultaat- en mensgericht leidinggeven.
