Internet is niet het antwoord (Andrew Keen) | boekbespreking

Soms laat je een boek te lang liggen op de immer groeiende stapel met boeken die je nog wilt lezen. Zo ook Internet is niet het antwoord van Andrew Keen. Deze zomer las ik het eindelijk uit. Had ik dat maar eerder gedaan. Je wordt er als lezer niet vrolijk maar wel wijzer van.

Mopperkont
Andrew Keen is een mopperkont, een soort Kees de Kort en dan specifiek voor de internet-economie, maar zijn boek is de moeite waard. Kort gezegd stelt Keen kritische vragen bij de manier waarop de internet economie met bedrijven als Google, Facebook, Amazon en Instagram niet alleen ons leven beïnvloedt maar ook hoe deze bedrijven hele bedrijfstakken en miljoenen banen vernietigen. En hoe de voordelen slechts voor een klein elitair clubje mensen zijn weggelegd. Deze 1% club profiteert volop terwijl de middenklasse verdwijnt. En om het nog erger te maken: het werk wordt gedaan door de massa. Facebook groeit doordat haar gebruikers het laten groeien… Op deze manier ontstaan er enkele monopolisten die ons leven indringen aldus Keen.

Sherlock
Een beetje zeurderig is Keen wel maar door de sterke opbouw van het boek raak je toch in een flow. Neem de fantastische opening, Keen beschrijft zijn ontvangst in een elitaire club, the Battery, in San Francisco. De club staat symbool voor San Francisco waar de tech-sector ervoor heeft gezorgd dat prijzen enorm gestegen zijn en met name onroerend goed onbetaalbaar is geworden voor de meeste mensen. Voor de happy few is het ‘partytime all the time’…

Je kijkt mee hoe Keen als een soort Sherlock de interneteconomie en haar helden ontmaskert, althans op papier. Met name Peter Thiel (bekend van PayPal, en auteur van Zero to One), Travis Kalanick (Uber) en Chris Anderson(schrijver van The Long Tail) zullen dit boek niet echt met plezier gelezen hebben. Soms schuurt het geklaag van de schrijver maar gaandeweg merk ik dat ik Keen meer en meer ga vertrouwen. En dat ik zijn gejammer over gelopen races zoals digitalisering van de media, van muziek tot kranten, voor lief neem. Is het niet zo dat gedane zaken geen keer nemen, denk je als lezer. Maar het punt van Keen is ook helder: deze ontwikkelingen democratiseren en decentraliseren helemaal niet. Het zorgt er juist voor dat een heel klein clubje mensen extreem rijk wordt en er enkele grote monopolisten ontstaan, waarvan we niet weten wat ze met ons van plan zijn.

Nu geloof ik zelf in meritocratie maar vind ik het ook belangrijk dat er een vangnet is voor mensen die weinig tot geen geluk hebben in het leven. De groter wordende tweedeling tussen de haves en have nots vergt aandacht en actie, zo betoogt Keen, gebruikmakend van diverse bronnen. Mij heeft ie. En ik hoop dat beleidsmakers na het lezen ook geraakt worden want als deze bedrijven, of mensen als Peter Thiel, het nog meer voor het zeggen krijgen dan…

Tegengeluid

Keen legt verbanden tussen de manier waarop de Stasi (de geheime staatspolitie uit het voormalige Oost-Duitsland) opereerde en de manier waarop technologiebedrijven  willen weten wat wij denken, wat we gaan denken en erger nog, namens ons gaan denken… Waarbij de stasi stiekem spioneerde, geven we nu als burgers vrijwillig zelf alles prijs door alles te delen via de social media. En door ‘data grabben’ verzamelen de bedrijven alle overige sporen die we digitaal achterlaten zelf wel.

Het is goed dat dit soort boeken wordt gemaakt en een tegengeluid aan de Silicon Valley-hype en tech utopisten een podium krijgt. Dave Eggers deed dat eerder al in de fascinerende roman De Cirkel. Als lezer denk je ook regelmatig terug aan George Orwells 1984. De historie van internet, en de mannen die het ontwikkelden, is in nog meer detail beschreven door Walter Isaacson (zijn boek De uitvindersis een aanrader). Maar de les van Keen is vooral dat de ontwikkelaars van een technologische uitvinding lang niet konden vermoeden hoe deze later zou worden toegepast.

Naast Andrew Keen tekende ook Douglas Rushkoff, hier bekend van VPRO Tegenlicht onlangs voor een dergelijk kritisch boek over de impact van techbedrijven. De nieuwste Rushkoff heeft trouwens een minstens net zo’n mooie titel als dit boek van Keen: Throwing Rocks at the Google Bus. Ik hik er al een tijdje tegenaan om dat te kopen. Toch maar doen? En dan wel meteen lezen….