“Je kunt de toekomst niet begrijpen als je de historie niet kent”

De zoektocht van scepticus Andrew Keen naar oplossingen voor complexe problemen (deel 1)

Morgen verschijnt het nieuwe boek van Andrew Keen ook in Europa. How to Fix the Future is de hoopvol klinkende titel van de in Californië woonzame Brit die we kennen van zijn kritische boek The Internet is Not the Answer uit 2015. Daarin schetste Keen de gevolgen van de digitale revolutie op economie, samenleving en cultuur. In zijn nieuwe boek gaat de scepticus Keen op zoek naar oplossingen. Patrick Davidson en Hans van der Loo lazen het nieuwe boek en legden Keen in een boeiend interview een serie vragen voor waarop Keen vol overtuiging antwoordde. Dat publiceren we in twee delen. In dit eerste deel  vertelt Keen over zijn zoektocht. In deel 2, later deze week, deelt met hij ons welke leiders als rolmodel kunnen fungeren en wat we zelf kunnen doen..

Je was in je vorige boek enorm kritisch over Silicon Valley, nu vind je dat het tijd is voor meer positiviteit. Hoe verklaar je dat?

Foto: Jens Panduro

Andrew Keen: “We zijn nu drie jaar verder en de tijdsgeest is veranderd. Daardoor sta ik niet langer alleen in mijn kritiek en lees je nu op veel fronten over de gevolgen van de digitale revolutie: een groeiende ongelijkheid, grote technologiebedrijven die teveel macht hebben en natuurlijk wat het met ons doet. Je kunt uiteraard niet alles toeschrijven aan technologische ontwikkelingen maar veel ontwikkelingen zijn hierdoor wel versneld. Na drie boeken over de donkere kant van de digitale revolutie vond ik het echter zelf tijd voor iets positiefs. Het is nog niet te laat maar we moeten nu wel echt in actie komen om te voorkomen dat we speelbal blijven van de grote technologiebedrijven en dat overheden daar misbruik maken. Wij mensen bepalen hoe de toekomst eruitziet en daarom gaat dit boek veel meer over mensen. Ik ben voorstander van een Internet of People, in plaats van een Internet of Things. Daarom reisde ik over de wereld en ging kijken bij mensen waarvan ik denk dat we kunnen leren.”

“Een Internet of People, dat is toch belangrijker dan een Internet of Things?”

Op zoek naar positieve uitzonderingen belandde je in Estland. Wat trof je daar aan?

Keen: “Estland is een klein Oost-Europees land dat door de eeuwen heen veel last heeft gehad van nabijgelegen landen. En toch zijn ze aan de slag gegaan met boeiende vraagtukken, zoals hoe je via de informatiemaatschappij waardevolle verbindingen kunt aangaan. Waar Estland nu ‘hyperconnected’ is, zie je dat Wit-Rusland, een andere voormalige Sovjet-staat, precies de andere kant op gaat en is weggegleden.

Wat er in Estland gebeurt, nota bene met de overheid als aanjager, is heel interessant. Ze proberen daar uit te vinden op welke manier je goed kunt leven in deze tijd, waarin technologie voor grote veranderingen heeft gezorgd en mensen zelfs bang zijn dat computers (kunstmatige intelligentie, red.) het overnemen.

Wat ik hoopgevend vind aan het voorbeeld van Estland is dat het begon met enkele mensen die vanuit nieuwsgierigheid en vol overtuiging aan de slag gingen. Daarbij was vertrouwen het uitgangspunt en stond de vraag centraal ‘hoe te leven in cyberspace?’”

Wat merken burgers daarvan?

“De sleutel bij alle initiatieven in Estland is de online identiteit die de regering je geeft en waarmee je veilig online kunt. Alleen jijzelf hebt inzicht in je data en dat zorgt voor vertrouwen. Je kunt als burger dus precies zien wie in jouw data heeft gekeken. En je kunt ook niet langer anoniem schade berokkenen aan anderen. Kortom, hoe leiden we een goed leven in cyberspace. In het onderwijs wordt nu in Estland aandacht besteed aan programmeren maar ook aan verantwoordelijkheden die je als burger hebt. Je leert dus wat goed gedrag is. Ze zien daar nu al dat kinderen de generatie voor hen al inhalen.

“Een land runnen als een startup, dat deden ze in Estland”

Door het land als een startup te runnen Estland is een van de meest innovatieve landen waar nu zelfs in de VS naar gekeken wordt. Onlangs sprak ik Gina Raimondo, de gouverneur van Rhode Island en zij is erdoor geïnspireerd en wil graag leren van Estland.

Ook Singapore is trouwens een interessante case. Waar het in Estland draait om vertrouwen en regie over eigen data draait het in Singapore vooral om de toepassingen en staat juist intelligentie (“smart cities”) centraal.”

In je boek stel je dat we het allemaal weleens eerder hebben meegemaakt. Wat is er zo speciaal aan de uitdagingen van deze tijd?

Keen: “Om de zoveel tijd is er een technologische verandering die de wereld op zijn kop zet. Denk aan de boekdrukkunst en de industriële revolutie. En elke keer staan bestaande tradities en systemen onder druk. De historie herhaalt zich nooit op dezelfde manier en in exact dezelfde vorm maar je kunt patronen herkennen. Neem de zestiende eeuw waarin de kerken werden opgeschud door de boekdrukkunst. Het was een tijd waarin tradities van het feodale systeem werden uitgedaagd vanuit veel hoeken. Economische ongelijkheid, massale werkloosheid en pure angst. De uitvinding van Gutenberg ondermijnde de eeuwenlange authoriteit van de Katholieke kerk. Kortom, echte disruptie en wellicht nog wel meer onzekerheid dan in onze tijd. Ook voor de mensen in die tijd leek de toekomst kapot. Maar de mensheid hervond zichzelf. Het is belangrijk dat we beseffen dat we zelf in actie moeten komen willen we de technologie de baas blijven.”

Tot zover deel 1. In deel 2, later deze week, deelt met hij ons welke leiders als rolmodel kunnen fungeren en wat we zelf kunnen doen. Tipje van de sluier: Keen rekent niet op Mark Zuckerberg: “Dat is nog een kind!”, aldus Keen, zoals we hem kennen….

Over de auteurs

Patrick Davidson en Hans van der Loo werken momenteel met Martijn Arets aan het boek Wavemakers. Daarin nemen ze het leiderschap, gedrag en de cultuur van snel groeiende organisaties onder de loep. Ze reisden daarvoor de wereld over (met interviews van Estland tot San Francisco en van Tel Aviv tot Berlijn)om te leren van mensen en organisaties die elke dag werken aan een betere wereld.

Meer van Andrew Keen

De boekbespreking van Keens vorige boek The Internet is Not the Answer (2015) vind je hier.